Rozwód, w razie braku intercyzy, pociąga za sobą konieczność poczynienia ustaleń w kwestii podziału majątku wspólnego małżonków.
W jaki sposób można go dokonać? Co wchodzi w skład majątku wspólnego? Jakie są dopuszczalne sposoby podziału wspólnej nieruchomości? Odpowiedzi na te oraz inne pytania można znaleźć poniżej.
Majątek wspólny a majątek osobisty
O majątkach wspólnym i osobistych można mówić w razie wspólności majątkowej małżeńskiej. Majątek wspólny stanowi przedmiot współwłasności łącznej małżonków. Wchodzą do niego wszelkie składniki majątkowe, nieulokowane w ramach majątków osobistych. Podążając za treścią art. 31 § 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, do majątku wspólnego małżonków należą m.in.:
- pobrane wynagrodzenie za wykonywaną pracę,
- dochody pochodzące z innej działalności gospodarczej,
- dochody z majątku wspólnego,
- dochody z majątku osobistego.
To właśnie tak rozumiany majątek wspólny podlega podziałowi w razie ustania wspólnoty majątkowej małżeńskiej, na skutek rozwodu. Nie podlegają mu natomiast aktywa należące do majątków osobistych małżonków. Te z kolei wskazuje enumeratywnie art. 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, wymieniając m.in.:
- aktywa nabyte przez każdego z małżonków przed zawarciem małżeństwa,
- przedmioty odziedziczone, darowane, zapisane wyłącznie jednemu z małżonków,
- prawa wynikające z ustroju wspólności łącznej, innej aniżeli tej w ramach małżeństwa (np. w spółce cywilnej),
- przedmioty osobistego użytku,
- nagrody,
- prawa własności intelektualnej,
- surogaty składników majątku osobistego.
Podział majątku wspólnego powinien być powiązany z dokonaniem wzajemnych rozliczeń w zakresie wydatków i nakładów pochodzących z majątku wspólnego na rzecz majątków osobistych oraz tych z majątków osobistych wydatkowanych na rzecz majątku wspólnego.
Tryby podziału majątku wspólnego
Podział majątku wspólnego może nastąpić w trybie sądowym lub pozasądowym. Tryb sądowy, ze względu na wiążące się z nim uciążliwości, należy rozpatrywać raczej jako ostateczność — kiedy porozumienie jest nieosiągalne. Pojawienie się w sądzie wiąże się z dodatkowymi kosztami sądowymi oraz tymi związanymi z powołaniem biegłych. Sam proces często przewleka się znacznie w czasie, co tylko nasila frustrację i napięcia, jakie wynikają w toku procesu.
Alternatywą jest podjęcie mediacji lub przeprowadzenie negocjacji, zakończonych obopólnym porozumieniem odnośnie sposobu podziału aktywów majątku wspólnego. Tak uzyskany konsensus należy następnie sformalizować. Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość lub prawo użytkowania wieczystego, powinien on przybrać formę aktu notarialnego. W razie przenoszenia własności przedsiębiorstwa konieczne jest dochowanie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Podział nieruchomości
W znacznej ilości przypadków elementem majątku wspólnego małżonków jest nieruchomość. W razie braku możliwości ugodowego porozumienia w zakresie jej podziału możliwe jest wystąpienie następujących scenariuszy:
- fizyczny podział nieruchomości,
- sprzedaż nieruchomości i podział zysków,
- przyznanie nieruchomości na własność jednemu z małżonków i spłata drugiego.
Co do zasady, w praktyce stosowane są dwa ostatnie sposoby podziału nieruchomości, gdyż pierwszy z nich może generować kolejne konflikty między byłymi już małżonkami. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że roszczenia z tytułu udziału w majątku wspólnym małżonków nie podlegają przedawnieniu, dlatego też można z nimi wystąpić w dowolnym momencie od ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.
| Autor artykułu Artykuł został przygotowany przy współpracy z Kancelaria Radcy Prawnego Rafał Walterowicz specjalizujacej się w prawie podatkowym |
